Πώς να θέσω όρια στους άλλους; Μια φροντιστική προσέγγιση στις σχέσεις

Μπορεί να έχεις πει: «Δεν θέλω να πληγώσω τον άλλον», ή «Καλύτερα να μην το πω, θα φανώ αγενής». Ίσως νιώθεις εξάντληση όταν προσπαθείς να ικανοποιήσεις όλους γύρω σου. Αν αναρωτιέσαι πώς να θέσεις όρια, είσαι ήδη σε μια σημαντική φάση: την αναγνώριση ότι κάτι μέσα σου χρειάζεται φροντίδα.

Τι είναι τα όρια;

Τα όρια είναι ο τρόπος που προστατεύουμε τον εαυτό μας, τον ψυχικό μας χώρο και τις ανάγκες μας. Δεν είναι τοίχοι – είναι γέφυρες: βοηθούν τις σχέσεις να λειτουργούν με αμοιβαιότητα, σεβασμό και διαύγεια.

Όρια σημαίνει:

• Ξέρω πού τελειώνω εγώ και πού ξεκινά ο άλλος
• Επιτρέπω στον εαυτό μου να έχει ανάγκες και να τις εκφράζει
• Δεν αναλαμβάνω ευθύνες που δεν μου ανήκουν
• Προστατεύω τον χώρο μου χωρίς να αποκόπτομαι

Γιατί είναι δύσκολο να θέσουμε όρια;

Η απάντηση έχει συχνά σχέση με το πώς μεγαλώσαμε, τι μάθαμε για την αξία μας, αλλά και με το πώς αντιλαμβανόμαστε τις σχέσεις. Σε μια συστημική ματιά, στις σχέσεις μας διαμορφώνουμε – αλλά και αναπαράγουμε – μοτίβα. Αν έχουμε μάθει να συνδεόμαστε μέσα από υπερπροσφορά, ενοχή ή φόβο απόρριψης, η ιδέα να θέσουμε όρια μπορεί να μοιάζει απειλητική.

Τι σημαίνει να θέτω όρια με υγιή τρόπο;

Δεν πρόκειται για επιβολή ή τιμωρία. Τα όρια είναι πράξη φροντίδας και για εμάς και για τους άλλους.

Παραδείγματα:

• «Θα ήθελα να μιλήσουμε άλλη στιγμή, τώρα χρειάζομαι ξεκούραση.»
• «Νιώθω άβολα όταν μπαίνεις στον προσωπικό μου χώρο χωρίς να ρωτήσεις.»
• «Δε μπορώ να αναλάβω αυτό αυτή τη στιγμή. Είναι σημαντικό να ακούσω κι εμένα.»

Μέσα στη θεραπεία, πολλές φορές αναδύεται η δυσκολία να πούμε “όχι” χωρίς ενοχές, ή να εκφράσουμε θυμό με τρόπο που δεν καταστρέφει τη σχέση. Εκεί δουλεύουμε με ασφάλεια τα συναισθήματα, τους φόβους και τις προσδοκίες που κάνουν τα όρια να μοιάζουν «επικίνδυνα».

Η θεραπευτική σχέση ως πρότυπο οριοθέτησης

Στη θεραπευτική διαδικασία δημιουργείται ένας χώρος όπου τα όρια δεν είναι εμπόδιο – είναι βάση. Ο θεραπευτικός δεσμός μάς βοηθά να ξαναμάθουμε πώς να σχετιζόμαστε με ειλικρίνεια, σεβασμό και καθαρότητα. Στο ασφαλές αυτό πλαίσιο:

• Δουλεύουμε μαζί πώς να αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου
• Δίνουμε χώρο σε κομμάτια σου που ίσως δεν έχουν μάθει να ζητούν
• Εξετάζουμε πώς τα οικογενειακά ή κοινωνικά συστήματα σε έχουν επηρεάσει
• Μαθαίνουμε να βάζουμε όρια χωρίς να χάνουμε τη σύνδεση

Οριοθέτηση σημαίνει φροντίδα

Όταν μαθαίνουμε να λέμε «όχι», δίνουμε χώρο στο «ναι» που έχει νόημα.
Όταν διεκδικούμε τον ψυχικό μας χώρο, δημιουργούμε βαθύτερες και ουσιαστικότερες σχέσεις.

Αν δυσκολεύεσαι να θέσεις όρια, δεν είσαι μόνος/η.
Μέσα από τη θεραπεία μπορούμε να ανακαλύψουμε μαζί τι σε μπλοκάρει και να καλλιεργήσουμε τρόπους να εκφράζεις τον εαυτό σου με αυθεντικότητα και φροντίδα.